This is Maraland

Chhimtuipui (Mara tawng chuan Beino) lei i kan a,Saiha District i luh veleh a i hmuh tur chu ‘This is Maraland’ tih sign board lianpuia in ziak i hmu ang.Hei hi a ziaktute ka hre chiah lo nangin MTP (Mara Thyutlia Py)-Mara Thalai Pawl khawi maw ber branch a nih ka ring.Tin,Kawlchaw luh dawn,helai hmun ah tho hian a thlang deuhah Saiha Group YMA in ‘Welcome-This is Maraland’ tih an tar i hmu leh ang.

Hmar lam hian Mara ho in Maraland an in tih hian kan ngaimawh deuh thin niin ka hmu a.A ngaimawh awm em tih te,Maraland tih hi enge a tulna kher?.Saiha District tihah hian duhtawk mai awm?.Nge Mizo kan ni lo e Mara kan ni e tih avangin Maraland tih hi an phuah?.Mara hnam hi District Council siam tirh hun lai chuan Lakher tih a ni thin.Lakher Pioneer Mission pawh Serkawrah in kulhin Mara ramah Kristian sakhua an rawn tuh lut a nih kha.Hun a lo kal zel a,Mara hnam chuan Lakher tih hi Hmar lam ho in hmusit nan a min koh dan a nih avangin Mara tih hi kan hnam hming dik tak zawk a ni e an tih vang ni pakhat in,hun lo kal zelah Mara ti a hriat an ni ta zel a.Mara tih pawh mipui ten an duh zawk vek.

Mara hnam hi hnam tlawmngai,mikhual duat thiam leh ngaihsak hnam tak niin kei chuan ka hmu a.Ka u pakhat hian kan naupan laiin Mara hnam pakhat Zawngling khua a mi chu pasal ah a lo nei tawh a,mahse chung hun lai chuan Lakher ramah a awm kan ti mai thin.Chutiang taka chiangin ka hre lo hle.Kan lo puitling a,sawrkar hna te kan han thawk a,service a ka luh tan tirh chuan Lunglei leh a piah lamah ka awm ang tih ka hlau ber thin.Saiha vela awm chu ACR te hi a chhe duh bik te kan ti thin a.Ka hlau thei hle.



Tichuan kum 2006 kum laihawlah chuan rin loh tak maiin Tuipangah min dah thu sawrkar chuan order a ti chhuak a.Heti lai hian LAD a ka awm lai a ni a.Kan order chu kan Director ka hrilh nghal a,a va pawi ve,kan minister kan hrilh ang e a ti a.Kei chuan hrilh lo e,ka awm rei chuang lo ang,kum 2 vel te chu experiance atan a tha alawm tiin lungawi lo tak chuan ka haw ta a.A dik tak chuan Tuipang awmna pawh hi ka lo la hre lo a.Kan Commissioner/Secretary roomah Mizoram map lian em em mai hi a awm a,Tuipang chu kan han zawng a,khawthlang lam ah a awm ringin ka zawng chiam a,mahse chhim tawpah a lo awm chu niin,ka rilru pawh a hnual vek nghe nghe.In ah ka haw a,ka chhungte ka hrilh a,mahse hlim awm takin ka awm lui a,ka chhungte chuan a awm tur berin pawi i tih loh chuan a tha alawm min ti a.A tuk zing kan tho chu kan chhungkua khan nizan chu ka mu lo reng reng kan lo ti theuh mai a.Keipawh kha mi zan kha chu ka mu lo reng reng.Tuipang ringawt kha ka ngaihtuah a,ka huphurh bawk si leh hreh bawk si khan min ti hrehawm a ni ber.

Tichuan kum 2006 June thla lai hawlah bawk Tuipang chu kan pan ta a.A hla vang vang khawp mai a.Tichuan July thla a lo thlen chuan nghet takin ka awm chho tan ta a.Zing tin hian ka quarters kawt atangin Zawngling kawng ro tak hi ka thlir thin a,ka lung a awi lo thei hle a.Power supply lah chu a han chhe lai leng khawp a.Sept 2006 phei chu a zawn zatin ni 25 vel current a awm lo chu ka a lo chauh tak tak a ni.A hnu ah erawh chuan ngaiah kan nei chho ve ta zel a.Tin,thuneitu te kan hrilh ngun bawk a,kan tha chho ta viau zel a ni.

Tuipang ka awm chhung hian khaw tam tak ka tlawh hman a.Chhim tawp Bymari te pawh ka thleng a.Tongkolong pawh vawi thum lai ka kal hman a.Tin,Chhimtuipui lui kam Lodaw (Lungdar) atangin speed boatin chhim tawp Burma ramri Bymari pawh ka chuang tawh a.Lawngban (Pala) atangin ke ngatin Lodaw (Lungdar) ka thleng tawh bawk.Chhim tawp chhak lam ah Lopu (Lungpuk) thleng chho in Khaikhy thlen ka tum a,mahse kawngah thing lianpui a lo tluk avangin ka kal ta lo a ni.Khaw chhak lamah ni se Chakhang te ka tlawh tawh a,Chapui khua mai bakah Chhimtuipui hnar tak tak India leh Burma inrinna laiah sangha tlang vuak na ah ka tel tawh bawk.Chuvangin Mara ram hi ka tlawh ve nasa hle.Thingtlang mi rethei te te duhsakna ka dawng hian mittui a ti tla teuh thin hle.Heng mi rethei te te hi kei pawhin ka khawngaih thin em em a,Aizawl atangin thawmhnaw hlui hi buara bag 12 vel chu ka sem zo ta ve ang.Mahni in fakna ni lo se.



Mizoram a Mara hnam hi sawi tawh angin hnam tlem te an ni.Burma ram a East Maraland kan tih nen erawh chuan Mara hnam hi tam tak an ni thung a.Thil mak tak mai chu kan Burma unau ten hmar lamn ah buaina leh ruk ruk te,ruih hlo zawrh te an chin viau laiin leh social life an tih buai viau laiin Burma rama Mara te erawh chuan chutiang chu an ching ve hauh lo a.India rama an rawn kal pawhin tha te te in an awm mai a,khaw tin deuh thawah pawh Burma Mara an awm a,mahse harsatna khawtlangah an siam ngai lo.Ahmypi khua pawh Burma Mara tam tak awmna ni awm a sawi a ni a,mahse khawtlangah harsatna siam an awm ngai lo.Hei hi thil danglam tak,Burma ram atanga rawn chhuk thla theuh theuh thil tih dan a ni a.Burma Mara te an fakawm thin hle in ka hria.

Sawi chho zel ta ila,he ram hi ti changkang tur hian sawrkar leh a ram mipui ten theihtawp an chhuah a ngai tak zet a.Thingtlang pilril zawkte chu an khawngaih thlak hle.An in chung pawh hnah hlai chi hlir te awmin,khawsak harsa tak tak vek an ni.Tin,an tlem em avangin khaw pakhatin thlai hnah emaw thar chhuak teuh se,a hralhna a awm leh si lo a,chuvangin kei chuan thingtlang ka tlawh naah hian fa nei tam turin ka fuih nasa thin.Tin,lehkha zir hi uar turin ka fuih nasa thin hle.



Mara hnam hi in ti Mara tak mai an ni a.An mahni tawng leh nun zia (culture) ngaina leh humhalh duh tak mi an ni.Amaherawh chu Mara ruh hlawm viau e ti lo in Mizo tawng thiam hi an tam hle thung in ka hmu a.Hei hian an nun ah Mizo culture in a run nasat zia a langin ka hria.Thingtlang khaw tam tak ka tlawh naah pawh Mara cassette aiin Mizo cassette ka hmu tam zawk bawk.Tin,Tuipang khuaah pawh mithi in vela len chang pawhin Mizo hla hi kan sa nasa zawk thin.Mara hla thlang rawh u,a bu en in ka sa thiam a,ka sa duh ka tih pawhin hla pahnih bak hi chu Mara hla an sa peih vak lo.Chuvangin culture vawn him thu ah te hian Mara ho in nasa leh zuala tan an lak a ngai.Kum 2008 March thla khan MTP General Conference Zyhno ah ka kal ve a,hmeichhe zingah Mara hnam in chei a puan bih an awm lo hle.Hmeichhia ten kekawr tlawn an ha fur mai a.Mara hmeichhe puan (Hnyukha) te hi a nalh teh lul nen uar leh zual se ka ti hle.Heng YMA leh MTP conference hi kan hnam in cheina kan lan chhuahtirna a nih avangin a theih hram chuan hmeichhia ten kan hnam in cheina hi ngai pawimawh se a tha khawp mai.



Tichuan Mara ho chuan Mara hnam ka ni a,Mizo kan ni lo an ti fur thin.Hei hi hmar lam mi tam tak pawhin an ngain haw thin niin ka hmu.Hmar lam tan chuan ngaih huat theih awm tak tho a ni a.Mara ho tan lah Mizo ka ni lo tih chu a dikna chen a awm ve tlat a ni,an ngaihdan atanga thlir chuan.Enga ti maw?.Mizo ni tur chuan Mizo ah hian kan pawm nghet tur niin a lang.Mara tawng hi a hrang a nih avang hian outsider an nihna a keng lo in ka hmu.hmar lam hian hmusit rawng deuh hian kan tih thin avangin leh nuih zat kan chin avang hian an rilru hi a hel tih ka hmu.A dik tak chuan Mara tawng leh Mizo tawng hi in ang tak tak,a lam dan in ang chiah lo,mahse a ziah dan in ang deuh deuh hi a tam zawk an ni.Tui chi ti,chhungkua chu chhokha,khua chu khipi...kha tiang zel khan chiang taka zir chuan dang lamna vak a awm lo a ni.Chuvangin in unauna hi a pawimawh ber a.Mizo kan ni e ti tlang thei vek ila.An tawng tlema a lo awn leh an pai avanga lo hmusit lo in,Mizo tawng hrang deuh an hmang a ni tih kan pawm sak a tul hle in ka hmu.Aizawl atang chuan a bul thut tak taka an harsat na zawng zawng hriat a lo har hle a.A hmun ngeiah kum hnih chhung ka va awm atang khan integration kan mamawh zia te,saw lama Mizo in ti ten Mara mi an hmusit ve ngawt thin te ka hmuh hian thil hi kan chhut thui lo thin teh e aw tiin ka ngaihtuah vawng vawng thin.Khawi lai thingtlang ve leh chhawng atanga lo pem lut,mi in hnuai luah (Mara ho in hnuai luah te pawh an awm),khang ho khan Mara ka hmusit e an ti khang lang thin chu nuih pawh a ti za lo ka ti thin.Vawikhat pawh mi pakhatin hna min dil a,Mara ho zingah kan awm a tiin a vui dum dum a.Ngawi teh,Mizo in ti ho hian kei hi min rel nasa lutuk,chuvangin duhsak tlakin awm phawt rawh u.Mara mi ho hian min sawi sep sep ka hre ngai lo,Mizo ka ni ti ho hian min hek nasa zawk bawk.

Kan ziah duah na chhan chu Mara hnam hi Mizo angin kan pawm tawk lo in ka hria a,in pawmna a awm loh chuan an ni pawh an in ti hrang lo thei lo tih thu hla ah kan ziak ve mai mai a ni e.Welcom to Maraland!